Groot onderhoud 2018-2021 aan korenmolen De Krijgsman te Oosterblokker
Historie kort
Deze hoge stellingmolen staat hier vanaf 1896-1897. Direct in de nabijheid hebben twee eerdere molens gestaan. De eerste (waarschijnlijke een standaardmolen) is in 1602 gebouwd en waaide omstreeks 1860 om.
De tweede, een lage achtkantige stellingmolen, ook al genaamd De Krijgsman, verbrandde in 1896 door blikseminslag.
Voor de herbouw van de huidige stellingmolen op een nieuw fundament op een locatie verder van de weg, werd gebruik gemaakt van de buiten gebruik geraakte pelmolen ‘De Bootsman’ uit Zaandam-Oost, die daar was gebouwd in 1751 of kort daarvoor. Deze molen werd door molenmakersfirma Pepping in 1896 afgebroken. Een jaar later is met onderdelen van de Bootsman, de molen in Blokker opgebouwd.
In 1919 werd door Klaas Laan onder in de molen een elektromotor geplaatst. De efficiëntie hiervan leidde er toe, dat de windaandrijving in 1925 buiten gebruik raakte.
Tijdens de crisis werd de windmolen in 1934 weer maalvaardig gemaakt.
In 1950 en later, met de teloorgang van vele windmolens, werd het gaande werk deels uit de molen gesloopt en werd het een mechanische maalderij. De molen raakte in slechte staat. In 1963 werden de wieken, staart en stelling verwijderd. De molen diende nog slechts als opslag.
In 1976-1977 werd de molen uitwendig gerestaureerd en draaide af en toe.
In 1994 ging Erik Dudink weer professioneel draaien met de molen. Naast de molen kwam een winkeltje voor de meelproducten. Een restauratie over meerdere jaren volgde en sinds 2003 maalt de Krijgsman weer op windkracht.
In 1997 ging de molen in eigendom over naar Stichting Molen De Krijgsman en wordt met de winkelruimte verhuurd aan professioneel molenaar Erik Dudink.
Met de molen wordt ook elektriciteit opgewekt.
Groot onderhoud
In 2017 bleek de binnenroede aan groot onderhoud toe. Lekkage in 2019 van het dak maakte pijnlijk duidelijk dat het riet op de kap wel erg dun was geworden (eerder was er onvoldoende geld voor het herstel).
Binnenroede
In 2017 werd een plan opgesteld door van Reeuwijk bouwmeester, voor het herstellen van de binnenroede.
Dit was ook de gelegenheid om de zelfzwichting op de wieken, zoals dat rond 1900 ook aanwezig was (voor laatste roede tot 1909), weer terug te brengen, in plaats van de bij de laatste restauratie aangebrachte Oudhollands getuigde wieken. Het werk is uitgevoerd door Vaags Molenwerken uit Aalten
Bij de controle van de te herstellen roede, bleek dat deze ernstige gebreken vertoonde. Er moest dus een nieuwe roede worden gemaakt. Dit bracht de totale kosten op bijna € 56.000,-.
De stichting heeft zelf absoluut onvoldoende middelen en heeft derhalve sponsors gezocht voor de bekostiging van de werken.
Naast de eigen bijdrage uit de onderhoudsgelden van het rijk, waren de volgende subsidienten bereid bij te dragen: molenfonds, van Toren Scholten Stichting, de Koeman-Leegwater Stichting en het Prins Bernhard Cultuurfonds.
Het meerwerk ten gevolge van de aanschaf van de nieuwe roede, is daarna bijna geheel betaald door de van Toorn Scholten Stichting.
De zelfzwichting (lamellen) en de remkleppen werden gemonteerd op het Oudhollandse hekwerk en windborden. Bediening vindt plaats via een schijf achter de kop van de bovenas.
Vernieuwen riet van de kap
De volgende klus is het weer waterdicht maken van de rietkap. Hiervoor is een gespecialiseerde rietdekker aangezocht, namelijk Elg rietdekkers uit Schoonebeek. De opdracht is uit en begin 2021 zal worden gestart. Remco Jonker Restauratiewerken zal hen bijstaan voor het timmerwerk.
De rietdekker zal gaan werken vanaf een hangsteiger.
Onderdeel van het werk is ook herstel van het stellinghek.
De kosten worden geraamd op bijna € 48.000,-.
Het is ook voor deze klus gelukt, voor het niet gedekte deel sponsoren te vinden, die een bijdrage hebben toegezegd: Rabobank, provincie Noord-Holland en ook de van Toorn Scholten Stichting.
Vernieuwen buitenroede
De buitenroede wordt zo genoemd, omdat die het verst van de molen door de askop wordt gestoken).
Bij het schouwen van de binnenroede was al gebleken dat ook de buitenroede moet worden vernieuwd (zelfde maker en jaartal), om wiekbreuk te voorkomen.
Ook deze roede wordt nu voorzien van zelfzwichting.
De kosten worden geraamd op ruim € 95.000,-.
Uitvoering start maart 2021
De bediening vindt plaats via een spinnekop en een zwichtstang.
Hiervoor moet de bestaande bovenas in de werkplaats worden doorboord.
Ook de eerder aangebrachte zelfzwichting op de binnenroede, wordt op dit veiligere systeem aangesloten
Omdat de dekkingsmiddelen zijn toegezegd of gegarandeerd, is het werk inmiddels opgedragen aan De Molenmakers uit Tzummarum.
Sponsor voorlopig: Van Toorn Scholten Stichting. Ook het Molenfonds is aangeschreven.
Hiermee komt de molen voorlopig weer in goede staat
Bij de controle van de bliksembeveiligingsinstallatie bleek dat deze niet meer geheel voldeed aan de voorschriften. Het is wel belangrijk dat de voor Oosterblokker belangrijke historische molen beschermd is tegen blikseminslag. Hoewel voor herstel van de installatie een aanzienlijk bedrag benodigd is, heeft het bestuur toch besloten deze noodzakelijke reparatie te doen. De Fa. Boersen uit Middenmeer heeft het werk inmiddels uitgevoerd (zie de foto’s). De molen is weer beschermd.
foto Martin Mooij
